Tarım dilinde örtü altı yetiştiriciliği olarak da bilinir. Seracılık herhangi bir tarım ürününün (sebze, meyve, çiçek veya ilaç yapımında kullanılan bitkiler) mevsimsel değişikliklerden (kar, don, dolu, yağmur, fırtına) etkilenmemesi için üzerinin kapatılarak bilinçli şekilde yetiştirilmesi faaliyetidir.

Seracılık, yetiştirilen ürünü korurken, planlı dikim sayesinde ekilebilir alanı, maksimum derecede artırmayı hedefler. İnsanlar arasında hormonlu besin üretimi gibi görülen seracılık üretimi bu algının tersidir. Açıkta yetişen, hava kirliliğine veya çevreden besine, besinden insana bulaşabilecek birçok hastalığa sebep olan kontrolsüz tarım göz önüne alındığında, en sağlıklı ve sürdürülebilir tarım şeklidir.

Ülkemizde her bölgede yapılabilen bir tarım uygulaması olan seracılık, teknolojinin ilerlemesi ile birlikte kendi içerisinde türlere ayrılarak, yatırımcısının yüzünü güldüren kazançlı bir sektör haline gelmiştir. Kazanç kapısı olarak görülmesi sebebi ile tercihin her geçen gün arttığı bir yatırım olan seracılık maalesef bu artışa paralel olarak yanlış bilgiler sonucu yanlış yönlendirmeleri de beraberinde getirmiştir.

Seracılık faaliyetlerini araştırıyor, seracılık nedir sorusunu kendinize soruyorsanız ve sera yatırımı yapmayı planlıyorsanız, bu noktada en dikkat edilmesi gereken konuların başında kurucu firmanın özgeçmişini araştırmak geliyor.

Sera kurulumu, herhangi bir inşaat veya çelik firmasının gerekli bilgi donanımına sahip olmadan yapabileceği bir iş değildir. Sera kurmak ile yetiştireceğiniz ürüne göre sera kurmak, birbirinden farklı konulardır. Yetiştirmeyi planladığınız ürünün yetişme gereksinimlerini sağlayacak bir sera kurmalısınız. Bu size üretimi artırarak, bitkinin stresini azaltıp sürdürülebilir bir tarım sağlayacaktır.

Topraksız tarım serası, Hollanda modeli bir tarım modelidir. Son zamanlarda yatırımcıların karlı iş fikirleri listesinde birinciliği alan topraksız tarım, büyük sermayeli holdinglerin sektöre girmesi ile yaygınlaşmaya başlamıştır.

Hidroponik ve cocopeat olmak üzere iki çeşite ayrılan topraksız tarım insanlar arasında sağlıklı mı, yapay mı, güvenilebilir mi gibi soruları gündeme taşımıştır. Yapılan bilimsel araştırmalar topraksız tarım serasında üretilen ürünlerin topraklı tarıma göre daha sağlıklı olduğunu ortaya koymaktadır.

Yetişen ürünün kontrol altında tutularak topraktan gelen hastalıklara karşı kontrol mekanizması oluşturduğunu ve dünya genelinde topraksız tarım modelinin yaygınlaşması gerektiğini ispatlamıştır. Her mahsul döneminde verimliliğini azaltarak kaybeden toprak zaman ile yerini yatırım maliyetini ilk sene amorti eden topraksız tarım seralarına bırakacaktır.

Yatırımcısının yüzünü güldüren topraksız tarım serası, hidroponik veya akan su kültürü diye adlandırdığımız sistemde kurulması halinde pvc boruların içerisinde yetişmektedir. Cocopeat dediğimiz sistemde ise hindistan cevizi kabuğunun öğütülmesi sonucu elde edilen öz içerisinde yetişmektedir.

Topraksız tarım serasında ot gurubu (kıvırcık, marul, iceberg) ve çilek, domates gibi ürünler yetiştirilebilir. Ülkemizde genel olarak çilek ve domates yetiştirilen topraksız tarım seralarından alınan mahsullerin %70'i A sınıfı kaliteye sahip olması sebebi ile ihraç edilip, Türkiye pazarına girmemektedir. Türkiye pazarına girdiği takdirde kg başına hal fiyatının ortalama 2,00 TL üzerine satılan ürünlerin ülkemizdeki alıcıları genel olarak gıda imalathaneleridir.

Sürekli yaygınlaşan bir üretim modeli olarak topraksız tarım nasıl yapılır?
Sorusunun cevabını merak edenler hayli fazla. Bu modern üretim tekniği aslında farklı tekniklerle uygulanabilmektedir. Üretim süreciyle ilgili tüm endişeleri giderecek olan topraksız tarım, kontrollü şekilde birçok ortamda gerçekleştirilebilir. Sistem, üreticilerin üretim süreci boyunca daha fazla kontrol sahibi olmasını sağlar hem zamandan hem de emekten tasarruf sunar. Birçok avantajından dolayı yenilikçi tarım modeli olarak görülen ve geleneksel tarıma iyi bir alternatif olan topraksız tarım teknikleri şu şekildedir. Hidroponik, akuaponik ve aeroponik günümüzün yaygın olarak kullanılan üç tarım tekniğidir.

• Hidroponik sistem
  • İlk kullanılan topraksız tarım tekniği olmakla birlikte sulu üretim mantığına dayanır. Bu sistemde bitkilerin kökünü destekleyecek herhangi bir katı ortam yoktur. Marul, çilek, salatalık, domates, fasulye, karpuz, kavun, dolmalık biber, kekik, ıspanak ve nane, hidroponik tarım tekniğine uygun bitkilerdir.
• Aeroponik sistem
  • Havayla üretim tekniğidir. Bu sistemde ekinler askıda yer alır ve bu sayede oksijenle buluşması daha da kolaylaşır. Bitkilerin besin ve su ihtiyacı püskürtme yöntemiyle karşılanır. Yatay ya da dik şekilde uygulanan tarım modelinin maliyetleri oldukça düşük olmasından dolayı çok tercih edilmektedir.
• Akuaponik sistem
  • Topraksız sulu tarım olarak nitelendirilmektedir. Bu sistemde balık üretiminde kullanılan sularla üretim yapılmaktadır. Vitaminli içeriğe sahip olan su ekinleri besler, ihtiyaç duydukları besinleri almasını sağlar.

Seralar, optimum koşullarda tüm yıl boyunca üretimin sağlandığı ve erkenciliğin amaçlandığı bitki gelişimi ve üretimi için özel nitelikli yapılardır.

Sera yapılarında, bitki büyümesinin temel etmenleri; ışık, sıcaklık, bağıl nem ve sulamadır. Toplam güneş ışınımının görünür bölümü olan ışık, seralarda yetiştirilen bitkiler için başlıca büyüme etmenlerinden birisidir. Bu nedenle, sera tasarımında ışık geçirgenliği yüksek örtüler kullanılmaktadır. Böylece, güneş ışınımının yeterli olmadığı mevsimlerde bitkilere yeterli düzeyde ışık ulaşır. Güneş ışınımının fazla olduğu bölgelerde ve yetiştiricilik için özel ihtiyaçlar gereken bitkilerde bulunan seralarda, ışınımın yüksek olduğu dönemlerde gölgeleme gerekli olmaktadır. Sıcaklık, serada optimum değerin sağlanabilmesi için ısıtma ve soğutma gereklidir. Sera örtü malzemelerinden oluşan ısı kayıpları olabildiğince düşük olmalıdır.

Sera örtü malzemelerinin, soğuk dönemlerde en düşük ısıtma gereksinimiyle birlikte aynı zamanda güneş ışınımı geçirgenliği de yüksek olmalıdır. İç ortam sıcaklığının en uygun değerden daha yüksek olması durumunda, sera içerisindeki fazla ısının, havalandırma ve yapay serinletme uygulamalarıyla uzaklaştırılması gerekir. Uygun olarak tasarlanmış bir serada, bitki gelişmesi ve tüm yıl boyunca üretim için gerekli iklim koşulları sağlanır. Önemli iklim etmenleri, en uygun değere mümkün olduğunca yakın bir değerde sürdürülür.

Bu nedenle sera tasarımında aşağıdaki etmenler önemlidir:

Seralar için başlıca tasarım ölçütleri aşağıdaki gibi özetlenebilir: